Gevolgen niet-naleving Wet kwaliteit incassodienstverlening (Wki)

Inleiding
Op 1 april 2024 is de de Wet kwaliteit incassodienstverlening (hierna: “Wki”) in werking getreden. Deze wet heeft als doel de kwaliteit en transparantie binnen de incassosector te verbeteren en wanpraktijken tegen te gaan. Sinds de invoering van de Wki zijn alle incassodienstverleners, waaronder VvE- en vastgoedbeheerders, verplicht zich te houden aan strikte regels. Dit betreft onder andere de registratieplicht, strikte kwaliteitseisen en communicatie met debiteuren. Maar wat gebeurt er als deze regels niet worden nageleefd?

In dit artikel bespreken we de civielrechtelijke, bestuursrechtelijke en strafrechtelijke gevolgen bij overtreding van de Wki. We beginnen met een korte uitleg van de belangrijkste verplichtingen die voortvloeien uit de wet, waarna we dieper ingaan op de mogelijke gevolgen bij niet-naleving.

Verplichtingen Wki
Een van de meest ingrijpende verplichtingen is de registratie in het incassoregister, waarin incassodienstverleners moeten worden opgenomen. De Wki geldt voor incassodienstverleners, met uitzondering van gerechtsdeurwaarders en advocaten, die vorderingen innen als onderdeel van hun beroeps- of bedrijfsactiviteiten.

Naast de registratie stelt de Wki diverse kwaliteitseisen aan incassodienstverleners. Een essentieel onderdeel hiervan is de manier waarop zij met schuldenaren communiceren. Deze communicatie moet transparant, correct en duidelijk zijn. Het doel is om volledige betaling te verkrijgen. Als dat niet lukt, kan (mogelijk) een passende betalingsregeling worden getroffen.

Tot slot kent de Wki een specifieke informatieplicht: de schuldenaar moet onder andere geïnformeerd worden over de vordering, de identiteit van de schuldeiser en zijn rechten en plichten.

Civielrechtelijke gevolgen
De verplichtingen uit de Wki zijn hiervoor toegelicht, maar wat zijn de gevolgen van niet-naleving? We beginnen met de civielrechtelijke gevolgen.

Geen registratie? Geen betaling!
Met de inwerkingtreding van artikel 18 van de Wki op 1 oktober 2026 verandert het speelveld voor incassodienstverleners aanzienlijk. Als een incassodienstverlener niet staat ingeschreven in het incassoregister of geschorst is, hoeft de schuldenaar geen gehoor te geven aan een sommatie. Sterker nog, de schuldenaar kan zich op het standpunt stellen dat de hoofdsom zelf niet betaald hoeft te worden zolang de incasso wordt uitgevoerd door een niet-geregistreerde incassodienstverlener. Bovendien heeft deze bepaling een direct gevolg voor de verschuldigdheid van de rente. Vanaf de dag van het schriftelijke betalingsverzoek van de (niet geregistreerde) incassodienstverlener wordt de vertraging in de betaling niet aan de schuldenaar toegerekend.

Maar artikel 18 lid 2 Wki gaat nog een stap verder. Hierin wordt expliciet bepaald dat de buitengerechtelijke incassokosten niet verschuldigd zijn als de vordering wordt geïnd door een niet-geregistreerde of geschorste dienstverlener. Dit principe is helder: voor “onbevoegd” uitgevoerde werkzaamheden hoeft niet te worden betaald. Zelfs als de buitengerechtelijke incassokosten toch worden voldaan door de schuldenaar, kan hij deze terugvorderen op grond van onverschuldigde betaling.

De ‘besmette’ incasso
Zodra artikel 18 Wki van kracht wordt, zullen de civielrechtelijke gevolgen een extra stok achter de deur zijn voor schuldeisers die overwegen om een niet-geregistreerde incassodienstverlener in te schakelen. Als een incassotraject wordt gestart door een incassodienstverlener die niet geregistreerd is, zal dit de hoofdsom ‘besmetten’. Dit betekent dat er later geen buitengerechtelijke incassokosten meer in rekening kunnen worden gebracht, zelfs niet als de schuldeiser later alsnog een wel geregistreerde incassodienstverlener inschakelt. Met andere woorden: begin je met een foute start, dan blijft die fout aan je vordering kleven.

Bestuursrechtelijke gevolgen
Het niet naleven van de Wki heeft ook bestuursrechtelijke gevolgen. Deze richten zich weliswaar voornamelijk op de incassodienstverleners, maar kunnen ook gevolgen hebben voor de schuldeisers. De bestuursrechtelijke gevolgen worden hierna toegelicht.

Toezicht en medewerking onderzoek
Handhaving kan al beginnen bij toezicht. Onder toezicht verstaan we het algemeen monitoren van de incassomarkt, maar ook verdiepende onderzoeken naar specifieke bedrijven bij een concreet risico op een overtreding van de Wki. In beide situaties geldt dat iedereen verplicht is om medewerking te verlenen, bijvoorbeeld door het verstrekken van informatie. Bij weigering kunnen handhavingsmaatregelen worden ingezet om medewerking af te dwingen of om de weigering te sanctioneren.

Herstelsancties en punitieve sancties
Bij niet-naleving van (een van) de kwaliteitseisen, kan er een last onder dwangsom of bestuurlijke boete worden opgelegd. Een last onder dwangsom is een herstelmaatregel die als doel heeft de overtreding te beëindigen. De bestuurlijke boete is een punitieve sanctie en heeft daarmee een afschrikkende werking. Bij ernstige of herhaalde overtredingen kan de registratie van de incassodienstverlener in het incassoregister tevens worden doorgehaald.

Naming and shaming
Zodra bestuursrechtelijke maatregelen zijn opgelegd, worden deze opgenomen in het incassoregister. Het incassoregister bevat dus niet alleen belangrijke gegevens over de aanbieders, maar ook gegevens over de opgelegde sancties. Met andere woorden: sanctiebesluiten worden dus actief gepubliceerd. Voor schuldeisers kan dit reputatieschade opleveren, zeker als zij in verband worden gebracht met een gesanctioneerde incassodienstverlener. Wees daarom waakzaam en controleer vooraf of de beoogde incassodienstverlener daadwerkelijk is geregistreerd.

Strafrechtelijke gevolgen
Last but definitely not least: de strafrechtelijke gevolgen. Met de inwerkingtreding van de Wki wordt het mogelijk gemaakt om strafrechtelijk op te treden tegen het zonder registratie verrichten of aanbieden van buitengerechtelijke incassowerkzaamheden. Dit wordt aangemerkt als een economisch delict en kan worden bestraft met hechtenis, taakstraf of een geldboete. Afhankelijk van de omstandigheden kan de geldboete oplopen tot maximaal € 87.000,00. Daarnaast kunnen bijkomende straffen en maatregelen worden opgelegd, zoals stillegging van de onderneming of ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel.

Conclusie
Incassodienstverleners doen er verstandig aan om de verplichtingen uit de Wki strikt na te leven. Ook voor schuldeisers is het van belang om zorgvuldig te werk te gaan bij het inschakelen van een incassodienstverlener. Het niet naleven van de Wki kan immers ingrijpende civielrechtelijke, bestuursrechtelijke én strafrechtelijke gevolgen hebben – met nadelige effecten voor beide partijen. Denk aan het verlies van de incassokosten, boetes, reputatieschade door openbaarmaking van sancties en zelfs strafrechtelijke vervolging. Kortom, zorgvuldige naleving van de Wki is dus niet alleen een wettelijke verplichting, maar ook in het belang van zowel incassodienstverleners als schuldeisers.

Contact
Heb je vragen over de Wki en de mogelijke gevolgen? Neem dan contact op met Fatima Imbouh of Roza Morrison. Certa helpt je graag verder.