Coronacrisis DEEL I: De juridische (on)mogelijkheden.
De enorme maatschappelijke gevolgen van het coronavirus zijn op dit moment amper te overzien. Het motto is “Let goed op elkaar en jezelf”. Deze maatschappelijke impact heeft ook grote juridische gevolgen. Het motto hoeft daar niet anders te zijn: Partijen moeten goed op elkaar en zichzelf letten. Daarom zullen wij (ook nu) zo veel mogelijk juridisch overzicht bieden.
De (on)mogelijkheden volgens Certa:
-
Bij het niet nakomen van een afspraak bestaat niet zonder meer aanspraak op schadevergoeding (art. 6:74 BW).
Schadevergoeding is bij overmacht niet aan de orde. -
Vaak zal er sprake zijn van overmacht (art. 6:75 BW).
Er is overmacht als het niet doorgaan van de gemaakte afspraak niet kan worden toegerekend. Dat is bijvoorbeeld het geval als het evenement wordt geannuleerd in verband met de door de overheid afgekondigde maatregelen (sluiting horeca). -
Betaling (art. 6:111 BW).
De overmacht moet zien op de afspraak zelf. Díe moet niet kunnen worden uitgevoerd. Een betalingsverplichting (bijvoorbeeld de verschuldigde huurpenningen voor een gehuurde bedrijfsruimte) zal doorgaans wel kunnen worden uitgevoerd en valt daarom niet zonder meer onder de overmacht bepaling.Als het nakomen van de afspraak niet wordt belemmerd of verhinderd, maar er om een andere reden voor wordt gekozen om zich niet aan het contract te houden (bijvoorbeeld het sluiten van de winkel in verband met het wegblijven van klanten) levert dat niet direct overmacht op. Sluiting van de winkel, omdat niet meer bevoorraad kan worden wel, zeker als dat het gevolg is van een overheidsmaatregel.
-
Ontbinding van overeenkomsten (art. 6:265 BW).
Het niet nakomen van een afspraak geeft de andere partij in principe het recht om de overeenkomst te ontbinden. Het maakt geen verschil of het niet nakomen kan worden toegerekend of niet (overmacht is niet van belang). Een ontbinding zal echter niet slagen als het niet nakomen van de afspraak gelet op de bijzondere reden of de geringe betekenis de ontbinding met haar gevolgen niet rechtvaardigt. Overeenkomsten kunnen ook gedeeltelijk worden ontbonden. -
Onvoorziene omstandigheden (art. 6:258 BW).
Als er sprake is van overmacht (bijvoorbeeld door het afgekondigde inreisverbod) zodat het nakomen van de afspraak niet kan worden verlangd en ontbinding van de overeenkomst geen goede oplossing is, kan een beroep worden gedaan op onvoorziene omstandigheden. Beter is als partijen zelf besluiten om te heronderhandelen op grond van onvoorziene omstandigheden. Het coronavirus en de gevolgen kunnen zeker worden aangemerkt als dergelijke omstandigheden. Het spreekt voor zich dat bij de op eerder moment gemaakte afspraken geen rekening met het coronavirus moet zijn gehouden. -
Elke overeenkomst is onderworpen aan de redelijkheid en billijkheid (art. 6:2 BW)
Eigenlijk komt deze regel neer op het het motto dat partijen goed op elkaar en zichzelf moeten letten. -
Misbruik van recht (art. 3:13 BW).
In veel overeenkomsten is een boetebeding opgenomen voor het geval dat een van de partijen de afspraken niet nakomt. Naast een beroep op overmacht kan aanspraak maken op een boete misbruik van recht zijn. Een bevoegdheid (in dit geval het inroepen van de boete) kan namelijk niet worden ingeroepen als de strekking is om de ander te schaden of als de onevenredigheid tussen het belang bij uitoefening en het belang dat daardoor wordt geschaad. -
Nog meer redelijkheid en billijkheid (art. 6:248 BW).
De rechter kan een overeenkomst wijzigen op grond van onvoorziene omstandigheden die zodanig zijn dat naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag worden verwacht. Naast wijziging bepalen dezelfde redelijkheid en billijkheid dat een tussen partijen geldende regel niet van toepassing is voor zover dit in de gegeven omstandigheden onaanvaardbaar zou zijn.
Door de wet beschreven overeenkomsten (huur, arbeid, vervoer en dergelijke) kunnen eigen regels hebben. In contracten kunnen ook afwijkende afspraken zijn gemaakt, maar steeds geldt
‘Let goed op elkaar en jezelf’!
–
Wil je meer weten of is iets je niet helemaal duidelijk, bel of mail Rogier Visser.